Nội dung

📚 Bài Giảng Chuyên đề: Khái niệm về Lễ hội và Sự kiện

Mục tiêu bài giảng: Sinh viên nắm vững các khái niệm cơ bản, phân biệt được các thuật ngữ liên quan, hiểu rõ đặc điểm và tầm quan trọng của lễ hội, sự kiện trong đời sống văn hóa – xã hội và du lịch.

2.1. Khái niệm

2.1.1. Một vài cách hiểu khác nhau về lễ hội, sự kiện

Do tính đa dạng và liên ngành, lễ hội và sự kiện được hiểu theo nhiều góc độ khác nhau:

Góc độ Văn hóa – Xã hội:
- Lễ hội: Là hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian tập thể, được tổ chức định kỳ, gắn liền với tín ngưỡng, phong tục, nhằm tưởng nhớ một nhân vật lịch sử, thần linh, hay thể hiện khát vọng về cuộc sống tốt đẹp.
- Sự kiện: Là một biến cố hoặc hoạt động có tính chất độc đáo, được tổ chức nhằm thu hút sự chú ý, truyền tải thông điệp và đạt được mục tiêu cụ thể (marketing, giáo dục, giải trí).
Góc độ Marketing/Kinh doanh:
- Sự kiện: Là công cụ truyền thông trực tiếp, tạo ra trải nghiệm đáng nhớ cho khách hàng mục tiêu, giúp xây dựng thương hiệu, kích thích tiêu dùng.
Góc độ Du lịch:
- Lễ hội/Sự kiện: Là một dạng tài nguyên du lịch nhân văn, sản phẩm du lịch có khả năng thu hút khách, kéo dài thời gian lưu trú và tăng chi tiêu của du khách.

2.1.2. Khái niệm lễ hội sự kiện theo UNESCO

UNESCO (Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc) thường tập trung vào khía cạnh Di sản Văn hóa Phi vật thể khi nói về lễ hội.

Lễ hội (Festival) theo UNESCO: Được xem là một phần của Thực hành Xã hội, Nghi lễ và Sự kiện Lễ hội – một lĩnh vực quan trọng của Di sản Văn hóa Phi vật thể.
- Định nghĩa tập trung: Các lễ hội là những hoạt động theo truyền thống được lặp lại, diễn ra tại những thời điểm nhất định, liên quan đến các chu kỳ tự nhiên hoặc các sự kiện quan trọng trong lịch sử cộng đồng. Chúng thể hiện sự kết nối xã hội, bản sắc văn hóa và sự kế thừa tri thức cộng đồng.

2.2. Lễ hội

2.2.1. Phân biệt lễ, hội (fête) và lễ hội (festival)

Khái niệm	Đặc điểm chính	Mục đích cốt lõi
Lễ (Ritual)	Là phần nghi thức, nghi lễ mang tính tôn giáo, tín ngưỡng. Thường diễn ra trang nghiêm, theo quy tắc chặt chẽ.	Thể hiện sự tôn kính, cầu nguyện, tưởng nhớ, kết nối với thế giới siêu nhiên.
Hội (Fête)	Là phần vui chơi, sinh hoạt văn hóa cộng đồng sau khi Lễ kết thúc. Thường diễn ra sôi nổi, tự do, mang tính giải trí, thi đấu.	Thắt chặt tình cảm cộng đồng, vui chơi giải trí, phô diễn tài năng.
Lễ hội (Festival)	Là một khái niệm tổng hợp bao gồm cả Lễ và Hội, nhưng mang tính có tổ chức, quy mô lớn hơn và thường kéo dài nhiều ngày.	Kết hợp nhu cầu tín ngưỡng, giải trí và ngày nay còn có thêm mục tiêu kinh tế, du lịch và truyền thông.

2.2.2. Các đặc điểm của lễ hội

Tính Thời điểm: Thường diễn ra định kỳ (hàng năm, theo chu kỳ nông nghiệp/âm lịch), gắn với các sự kiện lịch sử, tôn giáo hoặc mùa màng cụ thể.
Tính Cộng đồng: Là sinh hoạt tập thể quy mô lớn, thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương (chủ thể của lễ hội) và khách thập phương.
Tính Nghi thức (Nghi lễ): Luôn có phần Lễ trang nghiêm, phản ánh tín ngưỡng, tôn giáo của cộng đồng.
Tính Sân khấu hóa: Lễ hội là nơi các giá trị văn hóa, nghệ thuật dân gian được biểu diễn, trình diễn một cách tập trung và cao độ.
Tính Độc đáo và Bản sắc: Mỗi lễ hội mang đậm bản sắc riêng của địa phương tổ chức, tạo nên sự khác biệt.

2.2.3. Tầm quan trọng của lễ hội trong lĩnh vực văn hoá – xã hội

Bảo tồn và Phát huy Văn hóa: Lễ hội là môi trường sống động để bảo tồn, kế thừa và truyền bá các giá trị văn hóa, truyền thống, tín ngưỡng từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Gắn kết Cộng đồng: Là dịp để mọi người dân địa phương sum họp, thắt chặt mối quan hệ xã hội, tăng cường tinh thần đoàn kết.
Thỏa mãn nhu cầu Tín ngưỡng và Tâm linh: Đáp ứng nhu cầu tâm linh, cầu mong những điều tốt đẹp (mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, sức khỏe).
Tạo Bản sắc Địa phương: Là nguồn tự hào, là dấu ấn để phân biệt cộng đồng này với cộng đồng khác.
Kích thích Kinh tế Du lịch: Thu hút lượng lớn du khách, tạo ra việc làm, tăng doanh thu cho ngành dịch vụ và tiêu thụ sản phẩm địa phương.

2.3. Sự kiện (Event)

Sự kiện là một thuật ngữ rộng hơn, thường mang tính thương mại và có mục tiêu cụ thể.

Khái niệm Sự kiện: Là một cuộc họp mặt, hoạt động hay chương trình được tổ chức một cách cố ý, có kế hoạch, có thời gian và địa điểm xác định, nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể về truyền thông, kinh doanh, giáo dục, hoặc giải trí cho một nhóm đối tượng mục tiêu.
Đặc điểm của Sự kiện (so với Lễ hội):
1. Tính mục tiêu rõ ràng: Sự kiện thường được tổ chức vì mục đích marketing, bán hàng, giáo dục, gây quỹ, hoặc PR (ví dụ: Hội nghị APEC, Liên hoan phim quốc tế).
2. Tính chuyên nghiệp cao: Được quản lý và vận hành bởi các chuyên gia tổ chức sự kiện (Event Organizer) với quy trình và công nghệ hiện đại.
3. Tính độc lập về thời gian: Không nhất thiết phải gắn với chu kỳ truyền thống hay tín ngưỡng cụ thể.
4. Tính đa dạng về loại hình: Bao gồm Hội nghị (MICE), triển lãm, hội thảo, thể thao, ca nhạc, khai trương,...
Phân loại Sự kiện:
- Theo Mục đích: Sự kiện kinh doanh, Sự kiện giải trí, Sự kiện văn hóa, Sự kiện thể thao (Sporting Events), Sự kiện cá nhân (đám cưới, sinh nhật).
- Theo Quy mô: Siêu sự kiện (Mega Event), Sự kiện lớn (Major Event), Sự kiện nhỏ (Local Event).